Inclusie
Bij inclusie gaat het erom dat alle mensen kunnen meedoen in de samenleving, dus ongeacht hun diversiteit in fysieke, cognitieve (waaronder taal) en psychosociale vaardigheden, en de omstandigheden waaronder zij leven.
Een belangrijke voorwaarde voor participatie is gebruik kunnen maken van beschikbare informatie- en communicatiemiddelen, die vaak digitaal zijn. Mensen met beperkingen in vaardigheden of vanwege omstandigheden kunnen dit om verschillende redenen lastig vinden. De Nederlandse overheid is wettelijk verplicht om er voor te zorgen dat haar digitale dienstverlening voor alle burgers goed toegankelijk en bruikbaar is.
Beleid in de Nederlands en Europa
De Nederlandse wetgeving voor digitale toegankelijkheid is gebaseerd op internationale afspraken: een VN-verdrag en een Europese richtlijn.
Ontwerpen voor inclusie
Ontwerpen voor inclusie betekent dat de volledige diversiteit van mensen optimaal gebruik kan maken van (digitale) informatie- en communicatiemiddelen. Het is een ontwerpaanpak waarin ontwerpers en andere betrokkenen bij het ontwerpen van hun producten, diensten of omgevingen:
- rekening houden met diverse mogelijke beperkingen van gebruikers, in vaardigheden of vanwege hun omstandigheden
- gebruikers met diverse beperkingen in het gehele ontwerpproces betrekken.
De 5 ontwerpprincipes om digitale dienstverlening te verbeteren en zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken gelden ook voor ontwerpen voor inclusie. De toevoeging is dat je bij ontwerpen voor inclusie speciale aandacht schenkt aan diversiteit bij gebruikers:
- Zet de gebruiker centraal
Ontwerp vanuit de behoefte en context van mensen, niet vanuit de techniek of je organisatie.
Inclusie: Ga uit van een diversiteit aan gebruikers, wat betreft vaardigheden en omstandigheden. - Wees pas tevreden als je gebruiker het is
Ontwerp, test, meet en verbeter. En blijf dat doen.
Inclusie: Betrek hierbij een diversiteit aan gebruikers. - Maak het eenvoudig voor de gebruiker
Ontwerp eenvoudige processen, maak gebruiksvriendelijke systemen en schrijf begrijpelijk.
Inclusie: Houd in je ontwerp rekening met fysieke, cognitieve en psychosociale beperkingen van je gebruikers, en beperkingen door omstandigheden. Maak gebruik van ontwerprichtlijnen en voorbeelden. - Ga uit van feiten, niet van aannames
Ontwerp op basis van feiten en gebruiksonderzoek, en ga er niet vanuit dat je gebruiker is zoals jij.
Inclusie: Verdiep je in kenmerken van je gebruikers en betrek hierbij een diversiteit aan gebruikers. - Wees transparant en deel je kennis
Werk samen en deel je kennis en ervaring. En sta open voor feedback.
Inclusie: Creëer bewustzijn over inclusie bij alle betrokkenen in het ontwerpproces. Leg je inzichten vast en deel deze met anderen.
Ontwerpen voor inclusie en andere ontwerpaanpakken
Ontwerpen voor inclusie staat internationaal bekend als Inclusive Design. Naast Inclusive Design zijn er tal van ontwerpaanpakken waarbij de gebruiker centraal staat. Een aantal aanpakken richt zich vooral op het betrekken van gebruikers tijdens het ontwerpproces (zoals human-centered design, user-centered design, participatory design en co-design). Andere benaderingen richten zich vooral op principes en richtlijnen waar het ontwerp aan moet voldoen (zoals usability, user experience, persuasive design en value-centered design). Inclusive Design gaat zowel over het proces als over het ontwerp, maar richt zich daarbij specifiek op de diversiteit van gebruikers. Accessibility en Universal design/Design-for-all doen dat ook, maar daar gaat het vooral over het ontwerp en minder over het proces.
Link naar informatie over andere aanpakken
Wat levert het op?
Ontwerpen voor inclusie is relatief onbekend bij veel mensen die op een of andere manier betrokken zijn bij digitale dienstverlening of de ontwikkeling daarvan. Toch is het een voorwaarde voor een inclusieve samenleving die een grondige digitale transformatie doormaakt. Immers, digitale uitsluiting veroorzaakt ook sociale uitsluiting (cf. Mariën & Baelden 2015, vanaf p.16).
